ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ 1

 ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Στη σελίδα 17 του σχολικού σας εγχειριδίου «Ομηρικά έπη Οδύσσεια» βρίσκεται το κυρίως προοίμιο της «Οδύσσειας» στο αρχαίο κείμενο. Το ίδιο κείμενο με τη μετάφρασή του μπορείτε να βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή πατώντας εδώ. Αφού το διαβάσετε  να χρωματίσετε όσες λέξεις της εποχής του Ομήρου (8^ος αιώνας π.Χ.) νομίζετε ότι συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται αυτούσιες στη σημερινή μας εποχή. Στη συνέχεια με τη βοήθεια της μετάφρασης του αρχαίου κειμένου να χρωματίσετε με διαφορετικό χρώμα  όσες περισσότερες λέξεις νομίζετε ότι χρησιμοποιούνται σήμερα με κάποιες αλλαγές. Τι παρατηρείτε; Υπάρχει συγγένεια της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με τη νέα ελληνική;  

2. Ο αρχαίος φιλόσοφος Πλάτων, μαθητής του Σωκράτη, διέσωσε την απολογία του δασκάλου του στο δικαστήριο της Ηλιαίας που έγινε το 399 π.Χ. Το κείμενο αυτό μαζί με τη μετάφρασή του μπορείτε να  το βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή πατώντας εδώ. Να εντοπίσετε στην πρώτη σελίδα δέκα  λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην εποχή του και συγγενεύουν με λέξεις που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα είτε αυτούσιες είτε με κάποιες διαφορές και να τις καταγράψετε σε έναν πίνακα. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν τύποι λέξεων της αρχαίας ελληνικής  γλώσσας που συνεχίζουν να επιβιώνουν τόσο στη γλώσσα της εποχής του συγγραφέα (4^ος π. Χ. αι.) όσο και στη γλώσσα της εποχή μας;

3. Ο Απόστολος Παύλος που έζησε την εποχή του Χριστού μας έχει δώσει ένα από τα ωραιότερα κείμενα για την αγάπη στην Α΄ επιστολή του που έστειλε στους Κορινθίους και βρίσκεται στην Αγία Γραφή. Το κείμενο αυτό μπορείτε να  το βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή πατώντας εδώ. Αφού το διαβάσετε να εντοπίσετε δέκα  λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην εποχή του και συγγενεύουν με λέξεις που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα είτε αυτούσιες είτε με κάποιες διαφορές και να τις καταγράψετε στον παρακάτω πίνακα. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της αρχαίας ελληνικής  γλώσσας που συνεχίζουν να επιβιώνουν τόσο στη γλώσσα της εποχής του συγγραφέα (1^ος μ.Χ. αι.) όσο και στη γλώσσα της εποχή μας;

4. Στις 8 Αυγούστου του 626 μ.Χ. ο λαός της Κωνσταντινούπολης θέλοντας να πανηγυρίσει τη νίκη του απέναντι στην επίθεση των Αβάρων έψαλε τον Ακάθιστο Ύμνο ως ευχαριστία στην «Υπέρμαχο Στρατηγό», τη Θεοτόκο.  Το κείμενο αυτό μπορείτε να  το βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή πατώντας εδώ.Αφού  διαβάσετε το δεύτερο και τρίτο απόσπασμα να εντοπίσετε δέκα  λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην εποχή του και συγγενεύουν με λέξεις που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα είτε αυτούσιες είτε με κάποιες διαφορές και να τις καταγράψετε στον παρακάτω πίνακα. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της αρχαίας ελληνικής  γλώσσας που συνεχίζουν να επιβιώνουν τόσο στη γλώσσα της εποχής του συγγραφέα (7^ος μ.Χ. αι.) όσο και στη γλώσσα της εποχή μας;

5. Στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη σελίδα 38 υπάρχει το κείμενο του Εμμ. Ροΐδη «Η εορτή του πατρός μου» το οποίο δημοσιεύτηκε το 1895. Το ίδιο κείμενο μπορείτε να βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή πατώντας εδώ.  Αφού το διαβάσετε να εντοπίσετε δέκα  λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην εποχή του και συγγενεύουν με λέξεις που χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα είτε αυτούσιες είτε με κάποιες διαφορές και να τις καταγράψετε στον παρακάτω πίνακα.  Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν τύποι λέξεων της αρχαίας ελληνικής  γλώσσας που συνεχίζουν να επιβιώνουν τόσο στη γλώσσα της εποχής του συγγραφέα (19^ος μ.Χ. αι.) όσο και στη γλώσσα της εποχή μας;

 6Α. Ο Ξενοφών Ζολώτας, πρώην πρωθυπουργός και καθηγητής, μιλώντας «αγγλικά» σε οικονομικό συνέδριο που έγινε στην Ουάσιγκτον το 1957, χρησιμοποίησε με εξαίρεση λίγους συνδέσμους, άρθρα και προθέσεις μόνο ελληνικές λέξεις και έγινε απόλυτα κατανοητός από τους συνέδρους. Το κείμενο της ομιλίας μπορείτε να το βρείτε πατώντας εδώ. Να εντοπίσετε στο λόγο του 1957 δέκα λέξεις που έχουν ελληνική προέλευση και να τις καταγράψετε σε μία στήλη. Σε μία διπλανή στήλη να μεταγράψετε τις λέξεις αυτές στα νέα ελληνικά. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της ελληνικής που έχουν δανειστεί και χρησιμοποιούν στην αγγλική γλώσσα; Ποιος κατά τη γνώμη σας ήταν ο σκοπός του ομιλητή; Δημιουργείστε με τις λέξεις αυτές ένα wordle.

6Β. Ο Ξενοφών Ζολώτας, πρώην πρωθυπουργός και καθηγητής, μιλώντας «γαλλικά» σε διεθνές συνέδριο χρησιμοποίησε με εξαίρεση λίγους συνδέσμους, άρθρα και προθέσεις μόνο ελληνικές λέξεις και έγινε απόλυτα κατανοητός από τους συνέδρους. Το κείμενο της ομιλίας μπορείτε να το βρείτε πατώντας εδώ. Να εντοπίσετε στο «γαλλικό κείμενο» δέκα λέξεις που έχουν ελληνική προέλευση και να τις καταγράψετε σε μία στήλη. Σε μία διπλανή στήλη να μεταγράψετε τις λέξεις αυτές στα νέα ελληνικά. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της ελληνικής που έχουν δανειστεί και χρησιμοποιούν στη γαλλική γλώσσα; Ποιος κατά τη γνώμη σας ήταν ο σκοπός του ομιλητή; 

7. Στη νότια Ιταλία, στην περιοχή Salento της Καλαβρίας υπάρχουν εννέα μικρές πόλεις που μιλάνε την Κατωιταλική ή Γραικάνικη διάλεκτο, ένα μείγμα ιταλικών και ελληνικών στοιχείων. Επισκεφθείτε εδώ. το you tube και ακούστε ένα τέτοιο Γραικάνικο τραγούδι. Τους στίχους του τραγουδιού μαζί με τη μετάφρασή τους μπορείτε να τους βρείτε εδώ. 
        Ακόμα ένα ωραίο τραγούδι (αφιερωμένο σε όλους τους συναδέλφους της επιμόρφωσης β΄επιπέδου.) μπορείτε να ακούσετετε πατώντας εδώ.  Οι στίχοι είναι εδώ. 
      Να εντοπίσετε στους στίχους του τραγουδιού δέκα λέξεις που έχουν ελληνική προέλευση και να τις καταγράψετε σε μία στήλη. Σε μία διπλανή στήλη να μεταγράψετε τις λέξεις αυτές στα νέα ελληνικά. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της ελληνικής που έχουν περάσει στην περιοχή αυτή της Ιταλίας και επιβιώνουν σήμερα στην Κατωιταλιωτική διάλεκτο; Πότε νομίζετε ότι έγινε αυτό το πέρασμα; Μπορείτε να αναζητήσετε την πληροφορία στη Wikipedia. 

  8. Επισκεφθείτε εδώ το you tube και ακούστε ένα τραγούδι με «ισπανικούς» στίχους. Τους στίχους του τραγουδιού μαζί με τη μετάφρασή τους μπορείτε να τους βρείτε εδώ. Να εντοπίσετε στους στίχους του τραγουδιού δέκα λέξεις που έχουν ελληνική προέλευση και να τις καταγράψετε σε μία στήλη. Σε μία διπλανή στήλη να μεταγράψετε τις λέξεις αυτές στα νέα ελληνικά. Τι παρατηρείτε; Υπάρχουν λέξεις της ελληνικής που έχουν δανειστεί και χρησιμοποιούν στην ισπανική γλώσσα; Ποιος κατά τη γνώμη σας ήταν ο σκοπός του στιχουργού;

 9. Αναζητήστε στη Wikipedia τη διαφορά ανάμεσα στη λέξη «δάνειο» και "αντιδάνειο" που χρησιμοποιούμε για τις λέξεις μιας γλώσσας. Να επισκεφθείτε την Πύλη για την ελληνική γλώσσα ακολουθώντας την πορεία: Πύλη > Νέα Ελληνική > Εργαλεία > Ηλεκτρονικά Λεξικά > Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη).  Στην Αναζήτηση να ελέγξετε ποιες από τις παρακάτω λέξεις είναι αντιδάνεια:

• Γόνδολα
• Τζίρος
• Μασίφ
• Κορδόνι
• Μπουτίκ
• Σενάριο
• Πόζα
• Κανόνι
• Λατέρνα
• Πλαζ 
• Μαρμαλάδα
•  Μπουρίνι 
•  Καναπές
•  Γάμπα
•  Πέναλτι 
• Πλατεία

10. Σας δίνονται παρακάτω οκτώ κείμενα με διαφορετικό είδος γραφής το καθένα.

 α)  Προσπαθήστε να βάλετε τα κείμενα σε χρονολογική σειρά ανάλογα με το πόσο μοιάζουν με τη σημερινή μας γραφή. Για βοήθεια αναζητείστε πληροφορίες στις αντίστοιχες ηλεκτρονικές διευθύνσεις που σας δίνονται.

β)  Τι συμπεράσματα μπορείτε να βγάλετε σε σχέση με:

 i) το χωρισμό των λέξεων

 ii) τη χρήση μικρών γραμμάτων 
iii) τη χρήση πνευμάτων, οξείας και περισπωμένης

ΚΕΙΜΕΝΟ 1   (μικρογράμματηγραφή)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2   

ΚΕΙΜΕΝΟ 3     (δίσκος Φαιστού)

ΚΕΙΜΕΝΟ 4    (βουστροφηδόν)

 ΚΕΙΜΕΝΟ 5

 Ανησυχία στην Κρήτη

              
              Σεισμική δόνηση μεγέθους 6,3 βαθμών σημειώθηκε στις 16:11 το απόγευμα του Σαββάτου δυτικά του νομού Χανίων. Ο σεισμός έγινε αισθητός σε μεγάλο τμήμα της νότιας Ελλάδας, σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο -Σπάρτη, Ηλεία, Πάτρα- και στην Αττική. Στους δρόμους πετάχτηκαν οι πολίτες στα Χανιά, αλλά και στις υπόλοιπες πόλεις της Κρήτης. Σε σούπερ μάρκετ και άλλες επιχειρήσεις έπεσαν από τα ράφια εμπορεύματα, ενώ στον επαρχιακό δρόμο Χανιά - Θέρισο σημειώθηκε πτώση βράχων στο οδόστρωμα και στο σημείο σπεύδει όχημα της Πυροσβεστικής. Στο δημαρχείο συγκαλείται το συντονιστικό όργανο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών. Κλιμάκια της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας πραγματοποιούν περιπολίες στο νομό Χανίων, προκειμένου να διαπιστώσουν αν υπάρχει ανάγκη επέμβασης.

ΚΕΙΜΕΝΟ 6    (greeklish)

        Stoys dromoys petaxtikan oi polites sta Xania, alla kai stis ypoloipes poleis tis
 Kritis. Se soyper market kai alles epixeiriseis epesan apo ta rafia emporeymata,

 eno ston eparxiako dromo Xania - THeriso simeiothike ptosi braxon sto odostroma

kai sto simeio speydei oxima tis Pyrosbestikis.

ΚΕΙΜΕΝΟ 7  (Γραμμική Γραφή Β- συλλαβογράμματη)

ΚΕΙΜΕΝΟ 8 

 

     
              11. Το  πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ στο οποίο δίδαξε ο μεγάλος φυσικός Ισαάκ Νεύτων επιτρέπει την πρόσβαση στο ψηφιοποιημένο φοιτητικό σημειωματάριό του (1661-1665) για το έργο του «Philosophie Naturalis Principia Mathematica” και το οποίο μπορείτε να δείτε πατώντας εδώ.Ξεφυλλίσετε το και κρατήστε σημειώσεις:  Σε ποια γλώσσα κρατούσε τις σημειώσεις του ο Νεύτωνας; Ποιους συγγραφείς διάβαζε; (σελ. 3) Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε για το ρόλο της ελληνικής γλώσσας στα πανεπιστήμια της εποχής εκείνης; 

       
             12. Ενδιαφέροντα στοιχεία για την οικουμενική διάσταση της ελληνικής γλώσσας μπορείτε να βρείτε πατώντας εδώ. Να επισημάνετε τα σημεία που δείχνουν την επίδραση της ελληνικής στις ευρωπαϊκές γλώσσες και κυρίως στην αγγλική. Ποιοί παράγοντες συνετέλεσαν καθοριστικά στο φαινόμενο αυτό;

     
     13. Ο  Ιωάννης Κακριδής, κορυφαίος φιλόλογος και καθηγητής πανεπιστημίου σε μια ομιλία του αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους πρέπει να μαθαίνουμε αρχαία ελληνικά. Ολόκληρη την ομιλία μπορείτε να τη βρείτε πατώντας εδώ.Μπορείτε να προσπεράσετε τις δύο πρώτες παραγράφους και ξεκινώντας από την τρίτη να διαβάσετε τις επόμενες επτά παραγράφους. Συμφωνείτε με τις απόψεις του για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών; 

    

            14.     Το 1979 απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας σε έναν έλληνα ποιητή τον Οδυσσέα Ελύτη. Στη σελίδα 142 του σχολικού σας εγχειριδίου Αρχαία Ελληνική Γλώσσα υπάρχει ένα απόσπασμα από την ομιλία του ποιητή στη Σουηδική Ακαδημία κατά την απονομή του βραβείου το οποίο αναφέρεται στην ελληνική γλώσσα. Ολόκληρη την ομιλία μπορείτε, αν θέλετε, να τη διαβάσετε εδώ. Πώς αντιλαμβάνεστε την τελευταία φράση «Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει» του σχολικού αποσπάσματος;

              15. Τέλος μπορείτε να δείτε επιλεγμένα αποσπάσματα από το you tube  ή να παρακολουθήσουν ολόκληρη την ταινία του Θόδωρου Μαραγκού «Black μπεεε» στην οποία με πρωταγωνιστές τον Αίγισθο από την Cuma της Ιταλίας και τον Στάθη από την Κύμη Ευβοίας, ο σκηνοθέτης  με αφορμή το ποίημα του Καβάφη «Ποσειδωνιάται» ταξιδεύει στην Νότια Ιταλία αναζητώντας τις ελληνικές ρίζες της. Ολόκληρη την ταινία μπορείτε να την παρακολουθήσετε πατώντας εδώ.

ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...