Η "ΛΩΞΑΝΤΡΑ" ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ

          Μαθητές του 2ου Γυμνασίου Καλλίπολης παρακολoύθησαν την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου τη θεατρική παράσταση "Λωξάντρα". Στη σκηνή του ανακαινισμένου θεάτρου Βεάκη, ένας πολυπληθής θίασος ηθοποιών και μουσικών, με επικεφαλής την Ελένη Κοκκίδου (Λωξάντρα), τον Γιώργο Αρμένη (Δημητρός), τον Μιχάλη Μητρούση, την Ευαγγελία Μουμούρη και την Ελένη Τσαλιγοπούλου (τραγουδίστρια Ευθαλία) ζωντάνεψαν την ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα, τις γεύσεις και τις μυρωδιές μιας ξεχασμένης Ελλάδας. Το έργο είναι βασισμένο στο μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου. Θεατρική απόδοση: Άκης Δήμου. Σκηνοθεσία: Σωτήρης Χατζάκης.

Οι συνοδοί καθηγητές:

 Αντζολέτα Λεοντσίνη

Γιώργος Γεωργίου

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
 

Ίσως να πρόκειται για το πιο «νόστιμο» βιβλίο της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Οι 247 σελίδες του μοσχοβολούν αρώματα και γεύσεις από εδέσματα, τόπους και συνήθειες της Ανατολής. Της Κωνσταντινούπολης, συγκεκριμένα της πολυαγαπημένης Πόλης. Γιατί εκεί, στα τέλη του 19ου αιώνα ζει η Λωξάντρα που γίνεται πρ ωταγωνίστρια του βιβλίου και της ζωής. Πότε παίρνοντας δυναμικές πρωτοβουλίες, πότε κάνοντας κινήσεις ελιγμού και τακτικής στην καθημερινότητά της και πότε κρατώντας ισορροπίες ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους, η δυναμική αυτή γυναίκα γίνεται ένα εμβληματικό πρόσωπο. Κέντρο της ψυχής της είναι η αλληλεγγύη. Κέντρο όμως του μικρόκοσμου που την περιβάλλει, η κουζίνα της. Εδώ, ανάμεσα σε τσουκάλια και τεντζερέδες, σε γουδιά και χερόμυλους, η Λωξάντρα θα αποδειχτεί άφταστη μαγείρισσα. Ετοιμάζει του κόσμου τις λιχουδιές: από τα πιο απλά γλυκά ως τις πιο απαιτητικές γαστρονομικές γεύσεις. Πεντανόστιμες όλες πάντα. Το μυστικό της; Η κρυφή της συνταγή; Το μυστικό της μπαχάρι; Η αγάπη. Γιατί η Λωξάντρα είναι μια γυναίκα που τα λόγια, οι κινήσεις της και η μορφή της αναδίδουν το ωραιότερο άρωμα του κόσμου: την τέχνη να έχεις ανοιχτή την αγκαλιά σου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΑΙ ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΕ PDF ΕΔΩ.

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Η Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε το 1897 στην Κωνσταντινούπολη και άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 92 ετών στην Αθήνα. Τα βιβλία που έγραψε, «Διακοπές στον Καύκασο» 1965, «Σαν τα τρελλά πουλιά» 1978, «Στου κύκλου τα γυρίσματα» 1979, «Η αυλή μας» 1981 και βέβαια η «Λωξάντρα» 1963, αφηγούνται την περιπετειώδη ζωή της. Ήταν μια γυναίκα που άρχισε να γράφει σε ηλικία 66 ετών μόνο και μόνο επειδή ήθελε να αφηγηθεί έναν κόσμο που άφηνε πίσω της και ο οποίος χανόταν οριστικά.

ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
 

Η «Λωξάντρα» είναι η ιστορία της γιαγιάς της Μαρίας Ιορδανίδου. Πρόκειται για μια γυναίκα που έζησε στο μεγαλύτερο κέντρο εκείνης της εποχής, την Πόλη, και είδε με τα ίδια της τα μάτια να σβήνει μια εποχή και να ανατέλλει μια άλλη, γεμάτη πολέμους και συμφορές. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που το βιβλίο τελειώνει με τον θάνατο της Λωξάντρας τον Ιούλιο του 1914 όταν, σύμφωνα με το μυθιστόρημα, «Ανοίγει ο Αδης το στόμα του, αρχίζει ποτάμια το αίμα να κυλάει. Καινούργια εποχή γεννιέται.»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Στο βιβλίο περιγράφεται η ζωή της Λωξάντρας, μιας γυναίκας από την Κωνσταντινούπολη του 19ου αιώνα. Η περιγραφή της ξεκινά από τότε που παντρεύτηκε, έκανε παιδιά κι ανέλαβε τα παιδιά από τον προηγούμενο γάμο του άντρα της. Η Λωξάντρα ήταν γυναίκα της οικογένειας, φρόντιζε τα παιδιά της και ασχολούνταν με πολλά. Καβγάδιζε με τα παιδιά αλλά τα αγαπούσε πολύ. Μέσα από τις περιγραφές φαίνεται η νοικοκυροσύνη της και η αγάπη της για τη μαγειρική και το φαγητό. Τα φαγητά που μαγείρευε γίνονταν ανάρπαστα στα τραπέζια που έκανε και ήταν πάντοτε παραδοσιακά. Ακόμη, η Λωξάντρα λάτρευε την Κωνσταντινούπολη και όλες τις περιοχές γύρω από αυτήν για τα έθιμα και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Η καθημερινότητα της κυλούσε ήρεμα με συζητήσεις, κουτσομπολιό και ιστορίες από το παρελθόν. Σημαντικά πρόσωπα για τη Λωξάντρα εκτός από τα παιδιά της ήταν ο Δημητρός, ό άντρας της, και η νύφη της. Η ίδια επισκεπτόταν συχνά την πατρίδα των γονιών της και πολλούς συγγενείς σε άλλες περιοχές. Σταθμός στη ζωή της ήταν ο θάνατος του Δημητρού, τον οποίο ακολούθησε η σταδιακή εγκατάλειψη της από τα παιδιά της. Την επισκέπτονταν αλλά όχι τόσο συχνά, καθώς άλλοι είχαν παντρευτεί κι άλλοι απλώς έφυγαν. Παράλληλα με όλα αυτά συνέβησαν και κάποια ιστορικά γεγονότα, όπως η σφαγή των Αρμενίων και η επιδρομή των Ρώσων στην περιοχή που ζούσε. Ιστορικό γεγονός θεωρούσε η Λωξάντρα και τη γέννηση της εγγονής της, της Άννας. Αργότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, με την κόρη, την εγγονή και τη νύφη της μετακόμισε στην Αθήνα, όπου γνώρισε νέα ήθη κι έναν νέο τρόπο ζωής. Σημαντικό ιστορικό γεγονός στην Αθήνα ήταν οι εκλογές, στις οποίες είχε βγει πρώτο το κόμμα του Δηλλιγιάννη που αργότερα δολοφονήθηκε. Ξαναζωντάνεψε εκεί η Λωξάντρα, μα ελάττωσε τις συνήθειες που είχε στην Πόλη. Έτσι, αποφάσισε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη για να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Με το πέρασμα των χρόνων, η Λωξάντρα έχασε αγαπημένα της πρόσωπα, παιδία, συγγενείς και φίλους. Ήταν πια μόνη κι είχε χάσει λίγο και το μυαλό της… ξεχνούσε και μπέρδευε καταστάσεις. Πέθανε τελικά το 1914 λίγο πριν το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Ήταν τυχερή και στο θάνατο, καθώς δεν αντίκρισε όλα εκείνα τα δεινά που θα ακολουθούσαν. Μια εποχή πέθαινε και μια άλλη γεννιόταν…

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

Η ‘’Λωξάντρα’’ είναι ένα βιβλίο πλούσιο σε περιγραφές, που κατορθώνει να μεταφέρει τον αναγνώστη σε μια άλλη εποχή, αυτή του 19ου αιώνα. Η περιγραφή άλλοτε κωμικών και άλλοτε δραματικών καταστάσεων μεταξύ των πρωταγωνιστών συναρπάζει τον καθένα που διαβάζει αυτό το βιβλίο. Τα γεγονότα παρουσιάζονται ιδιαίτερα παραστατικά, γεγονός που βασίζεται κυρίως στους πολλούς διαλόγους. Πέρα όμως από τις ευχάριστες για τον αναγνώστη καταστάσεις που περιγράφονται, το βιβλίο συγκεντρώνει κι άλλα στοιχεία. Μέσα από αυτό και κυρίως από την καθημερινότητα της Λωξάντρας γίνονται γνωστά τα ήθη και τα έθιμα της Κωνσταντινούπολης αλλά και της Αθήνας εκείνης της εποχής. Είναι λοιπόν ένα βιβλίο γεμάτο λαογραφικά στοιχεία, που προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον καθένα. Μεταφέρεται έτσι κανείς ολοκληρωτικά στην Κωνσταντινούπολη του τότε. Τέτοια στοιχεία σχετίζονται με τη συμπεριφορά των ανθρώπων, τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες, ακόμη και με τη μαγειρική, που αγαπούσε τόσο πολύ η Λωξάντρα. Επίσης, στο βιβλίο περιγράφονται και ιστορικά γεγονότα που αποτελούν για τον αναγνώστη ιστορικές γνώσεις. Τέτοια είναι η σφαγή των Αρμενίων, η επιδρομή των Ρώσων στην Πόλη, διάφοροι πόλεμοι και οι εκλογές στην Αθήνα. Η ιστορία της Λωξάντρας δε χάνει το ενδιαφέρον της, καθώς τα περισσότερα στοιχεία στο βιβλίο είναι πραγματικά. Η Μαρία Ιορδανίδου περιγράφει ουδέτερα τα γεγονότα και δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να κρίνει. Τα διάφορα περιστατικά που συμβαίνουν προκαλούν αγωνία, ανακούφιση και γέλιο ακόμη. Αξίζει κανείς να διαβάσει τη ‘’Λωξάντρα’’, γιατί συνδυάζει στοιχεία ιστορικά, λαογραφικά, αλλά και όλα εκείνα τα στοιχεία της καθημερινότητας που κάνουν τον καθένα να γελάσει, να σκεφτεί και να γνωρίσει καινούρια πράγματα.

Η ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

               Η Λωξάντρα ήταν τηλεοπτική σειρά που γυρίστηκε και προβλήθηκε την σεζόν 1979-1980, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου.

           Είναι η ιστορία της Πολίτισσας Λωξάνδρας από το γάμο της ως τα γεράματά της. Η Λωξάντρα παντρεύεται σε μεγάλη ηλικία ένα χήρο με τέσσερα παιδιά, τον Δημητρό. Μεγαλώνει παιδιά, τα παντρεύει, ξενιτεύεται, γερνάει και μέσα απ' την ιστορία της ξεδιπλώνεται και η ιστορία ολόκληρου του κόσμου της Πόλης, μέσα από τα γεγονότα που τον σημάδεψαν πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΟ

Είδαμε τη Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου στο Θέατρο Βεάκη

Ένα ταξίδι στο χρόνο, με φόντο τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, που επηρεάζουν τις μοίρες των πρωταγωνιστών.

Κάθε φορά που πηγαίνω στο θέατρο, υπόσχομαι στον εαυτό μου -μ’ αρέσει, δε μ’ αρέσει η παράσταση- να πηγαίνω συχνότερα, καθώς βρίσκω ιδιαίτερα ψυχαγωγική τη φαντασιακή διαφυγή που προσφέρει, όπως και το βιβλίο.

Κάθε φορά, αθετώ την υπόσχεσή μου, μια που τα μουσικά δρώμενα σχεδόν μονοπωλούν το χρόνο μου, μέχρι να ξαναπάω στο θέατρο… και πάει λέγοντας.

Αυτή τη φορά, το κίνητρο για να βρεθώ στο Θέατρο Βεάκη ήταν μουσικό -η συμμετοχή της Ελένης Τσαλιγοπούλου & του Ανδρέα Κατσιγιάννη με την ομάδα του- όμως το συναίσθημα το ίδιο: πρέπει να πηγαίνω συχνότερα στο θέατρο.

Η «Λωξάντρα», βασισμένη στο γνωστό μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου, το οποίο με τη σειρά του βασίζεται σε πρόσωπο υπαρκτό, τη γιαγιά της συγγραφέως, σε θεατρική απόδοση του Άκη Δήμου και σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, έκανε πρεμιέρα την Τετάρτη 7 Νοεμβρίου και μπορώ να πω πως έφυγα γοητευμένη από μια παράσταση χορταστική (κράτησε περίπου δυόμιση ώρες) και καλοφτιαγμένη.

Το έργο, που διαδραματίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου, είναι από μόνο του ένα ταξίδι στο χρόνο, μέσα από τα μάτια της Λωξάντρας από την Πόλη, με φόντο τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, που επηρεάζουν τις μοίρες των πρωταγωνιστών και αποτέλεσαν το βασικό θέμα των βιβλίων που διάβαζα μικρή.

Η Λωξάντρα, που υποδύεται εξαιρετικά η Ελένη Κοκκίδου, είναι μια λαϊκή γυναίκα γεμάτη αγάπη για τη ζωή, τους γύρω της, την πατρίδα και τα ήθη & έθιμα με τα οποία γαλουχήθηκε, παρ’ όλα αυτά ανοιχτόμυαλη, αλλά όχι αλάθητη και κυρίως χαρισματική μαγείρισσα. Μέσα από τις ιστορίες που διαδραματίζονται στο σπίτι της και στο στενό, οικογενειακό της κύκλο κυρίως, ταξιδέψαμε νοερά σε άλλες εποχές, αναπολήσαμε αξίες που χάνονται ή χάθηκαν, θυμηθήκαμε, σκεφτήκαμε, προβληματιστήκαμε, γελάσαμε, συγκινηθήκαμε, τραγουδήσαμε.

Με την Ελένη Κοκκίδου συμπρωταγωνιστούν οι Γιώργος Αρμένης (Δημητρός), Μιχάλης Μητρούσης (Ταρνανάς), Ευαγγελία Μουμούρη (Σουλτάνα) & Χρύσα Παπά (Ελεγκάκη), όλοι εξαιρετικοί στις ερμηνείες τους, που καταφέρνουν να φορτίζουν συναισθηματικά ακόμα πιο έντονα τα κείμενα της παράστασης, από τα οποία -παρ' όλες τις απώλειες που μετρούν οι ήρωες- δε λείπει το χιούμορ, σε σωστή δόση.

Ξεχωριστή νότα δίνουν οι υπέροχες ερμηνείες της τραγουδίστριας Ευθαλίας - ενός ρόλου που υποδύεται η Ελένη Τσαλιγοπούλου, όχι μόνο τραγουδώντας, αλλά και με κάποια μέρη πρόζας. Ακούγονται μουσικές, γραμμένες από τον Ανδρέα Κατσιγιάννη ειδικά για την παράσταση, αλλά και πολύ γνωστά παραδοσιακά - σμυρνέικα τραγούδια, όπως «Της τριανταφυλλιάς τα φύλλα», «Αμάν γκελ αμάν», «Μενεξέδες και ζουμπούλια» και αρκετά άλλα, τα οποία μάλιστα παίζονται ζωντανά επί σκηνής, από τον Ανδρέα Κατσιγιάννη (σαντούρι), τον Σωτήρη Μαργώνη (βιολί) και τη Χρυσάνθη Τζοβάνη (ούτι, κρουστά).

Συμμετέχουν επίσης οι: Κατερίνα Αντωνιάδου, Σάρα Εσκενάζη, Χρήστος Ζαχαριάδης, Αλεξάνδρα Καρακατσάνη, Γιάννης Κουκουράκης, Αλεξία Μουστάκα, Χρήστος Πλαΐνης, Γιάννης Σαμσιάρης, Αναστασία Τσιλιμπίου, Κοραλία Τσόγκα, Σόλων Τσούνης, Αλμπέρτο Φάις, Μαρία Χάνου, Χριστίνα Ψάλτη.