ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Α. ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Στο διαδραστικό κείμενο μπορείτε να δείτε τη σημασία των άγνωστων λέξεων ή φράσεων καθώς και παράλληλα κείμενα πατώντας  ΕΔΩ.

Β.  Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ


Ποια είναι η διάθεση των κοριτσιών την πρώτη μέρα της επιστροφής τους στο σχολείο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και με ποιους τρόπους την εκδηλώνουν; Από τι διακόπτεται αυτή η ατμόσφαιρα; Να περιγράψετε τα δικά σας συναισθήματα την πρώτη μέρα στο σχολείο.

Γ.  ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ

Βρείτε στο κείμενο και σχολιάστε σημεία που φανερώνουν τη σχέση των μαθητριών μεταξύ τους, με το σχολείο και τους καθηγητές τους. Συγκρίνετε τα ευρήματα με τις δικές σας εμπειρίες και σχέσεις.

 Δ.  ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

 Διαβάστε πρώτα τις παρακάτω πληροφορίες:

Ο συγγραφέας / αφηγητής το υλικό του μπορεί να το παρουσιάζει με τους παρακάτω αφηγηματικούς τρόπους: την αφήγηση τον διάλογο και τον μονόλογο. 

• Στην αφήγηση διηγείται ο ίδιος τα γεγονότα και μεταδίδει με πλάγιο τρόπο τα λεγόμενα των ηρώων του. 
• Στο διάλογο δίνει το λόγο στους ήρωές του, δείχνοντας έτσι τα γεγονότα να συμβαίνουν, όπως εξάλλου κάνει και ο θεατρικός συγγραφέας. Η εναλλαγή και ο συνδυασμός αυτών των δυο αφηγηματικών τρόπων δίνουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της κάθε αφήγησης.
• Ο συγγραφέας συχνά χρησιμοποιεί τον μονόλογο. 

 Ποιος αφηγηματικός τρόπος κυριαρχεί στο απόσπασμα και πώς επιδρά στον αναγνώστη η επιλογή αυτή;

Ε.  Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ

 Διαβάστε πρώτα τις παρακάτω πληροφορίες:

Σε μια αφήγηση δεν μπορούμε να συμπεριλάβουμε όλα τα γεγονότα που συνέβησαν. Αναγκαστικά γίνεται μια επιλογή γεγονότων, όπως στην περιγραφή γίνεται επιλογή λεπτομερειών. Η επιλογή αυτή εξαρτάται από την οπτική γωνία του προσώπου που κάνει την αφήγηση, δηλαδή είναι ανάλογη με τη γνώση του για τα γεγονότα (άμεση ή έμμεση), τη συναισθηματική του φόρτιση, τον τρόπο που σκέφτεται, το αποτέλεσμα που επιδιώκει κτλ.

  

Ο συγγραφέας πάντως επιλέγει συνήθως μια από τις εξής δύο δυνατότητες αφηγηματικής σκοπιάς:

•  αφήγηση με μηδενική εστίαση: πρόκειται για αφήγηση χωρίς συγκεκριμένη οπτική γωνία από έναν παντογνώστη αφηγητή. 
• αφήγηση με εσωτερική εστίαση: πρόκειται για αφήγηση από την οπτική γωνία ενός προσώπου, με περιορισμένη κατά συνέπεια γνώση στα όριά του.

Στην πρώτη περίπτωση ο αφηγητής γνωρίζει τα πάντα για τα πρόσωπα της αφήγησης, ακόμα και τις πιο μύχιες σκέψεις τους. Θα λέγαμε λοιπόν ότι πρόκειται για έναν αφηγητή - Θεό που βλέπει τον κόσμο από παντού, όχι από ένα συγκεκριμένο σημείο, και επομένως η απόλυτη γνώση του ισοδυναμεί με έλλειψη συγκεκριμένης οπτικής γωνίας (εστίαση μηδέν). 

Αντίθετα στη δεύτερη περίπτωση έχουμε αφήγηση από την οπτική γωνία ενός προσώπου (εσωτερική εστίαση), από έναν «αφηγητή - άνθρωπο», που σε αντίθεση με τον «αφηγητή – θεό» έχει γνώση περιορισμένη στις ανθρώπινες δυνατότητες.

Πρέπει να τονιστεί πάντως ότι πολύ συχνά ο συγγραφέας αξιοποιεί στο ίδιο έργο και τις δύο δυνατότητες αφηγηματικής σκοπιάς μεταβάλλοντας την οπτική γωνία και τον αφηγητή σε διάφορα μέρη της αφήγησης, ανάλογα με το τι θέλει να μεταδώσει κάθε φορά στον αναγνώστη.

( Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε πατώντας     ΕΔΩ.)

Να βρείτε σημεία στα οποία η αφηγήτρια σχολιάζει πρόσωπα και πράγματα τα οποία δε θα μπορούσε λογικά να ξέρει. Πώς ονομάζεται αυτός ο τύπος του αφηγητή και ποιες δυνατότητες προσφέρει στην αφήγηση;

ΣΤ.  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ 

Χωριστείτε σε ομάδες και προσπαθείστε να χαρακτηρίσετε την κάθε μία από τις μαθήτριες στηριζόμενοι σε στοιχεία του κειμένου. Μπορείτε να υποθέσετε τι κρύβονται πίσω από τα λόγια της κάθε μαθήτριας;

Ζ. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Πως θα χαρακτηρίζατε τη γλώσσα που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στο σύνολο του κειμένου;
Να εντοπίσετε το σημείο όπου η γλώσσα διαφοροποιείται. Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό;

Η. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

• οικογενεικά (Αθηνούλα)
• φτώχεια (Μίνα)
• παιδική εργασία (Ποζέλι)
• υιοθεσία παιδιών (Μίνα)
• εγκατάλειψη σχολείου (Ποζέλι)

Θ. ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ

Να εντοπίσετε στο κείμενο ένα τουλάχιστον παράδειγμα για κάθε ένα από τα παρακάτω σχήματα λόγου:

• παρομοίωση
• μεταφορά
• επανάληψη
• ασύνδετο
• εικόνα 
• υπερβολή
• αντίθεση

 Ι. ΤΟ ΞΥΛΟ ΒΓΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

Παρακολουθείστε πατώντας  ΕΔΩ  επιλεγμένα αποσπάσματα από την ελληνική ταινία "Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο". Πόσα από τα περιστατικά που παρακολουθήσατε εξακολουθολυν να συμβαίνουν στο σημερινό σχολείο;

 

 ΙΑ. ΣΕΛΙΔΑ ΓΡΑΠΤΟΥ 
  
   Ακόμα ένα ποίημα του Ζακ Πρεβέρ (Jacques Prevert) που προτείνει τη φαντασία να μεταμορφώσει τη σχολική πραγματικότητα, να υπερβεί την πραγματικότητα...
     Για μαθητές αλλά και καθηγητές που ονειρεύονται...

Ζακ Πρεβέρ, Το πουλί -λύρα ή σελίδα γραπτού

Δύο και δύο τέσσερα
 

τέσσερα και τέσσερα οχτώ


οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.


Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.


Δύο και δύο τέσσερα


τέσσερα και τέσσερα οχτώ


οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.


Μα να το πουλί-λύρα


που περνά στον ουρανό.


Το παιδί το βλέπει,


το παιδί το ακούει,


το παιδί το φωνάζει:


Σώσε με, παίξε μαζί μου,
 πουλί!


Τότε το πουλί κατεβαίνει


και παίζει με το παιδί.


Δύο και δύο τέσσερα.


Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.


Και το παιδί παίζει,


το πουλί παίζει μαζί του…


Τέσσερα και τέσσερα οχτώ


οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι


δεκάξι και δεκάξι πόσα κάνουν;


Δεν κάνουν τίποτα δεκάξι και δεκάξι


και προπάντων όχι τριάντα δύο


έτσι ή αλλιώς και φεύγουν.


Και το παιδί έκρυψε το πουλί


μες στο θρανίο του


κι όλα τα παιδιά


ακούν το τραγούδι του


κι όλα τα παιδιά ακούν τη μουσική


κι οχτώ κι οχτώ στη βόλτα τους φεύγουν


και τέσσερα και τέσσερα και δυο και δυο


στη βόλτα τους το σκάνε


κι ένα κι ένα δεν κάνουν ούτε ένα ούτε δύο


ένα ένα το ίδιο φεύγουν.


Και το πουλί-λύρα παίζει


και το παιδί τραγουδάει


κι ο καθηγητής φωνάζει:


Πότε θα πάψετε να κάνετε τον καραγκιόζη!


Μα όλα τ’ άλλα παιδιά
 ακούν τη μουσική


και οι τοίχοι της τάξης


σωριάζονται ήσυχα.


Και τα τζάμια ξαναγίνονται άμμος


το μελάνι ξαναγίνεται νερό


τα θρανία ξαναγίνονται δένδρα


η κιμωλία ξαναγίνεται ακρογιαλιά


το φτερό ξαναγίνεται πουλί