ΙΤΕΑ: ΤΟ ΕΠΙΝΕΙΟ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Η Ιτέα κτισμένη στο βάθος του Κρισσαίου Κόλπου, εκτείνεται μαζί με την γειτονική Κίρρα, κατά μήκος του παραθαλάσσιου χώρου της ομώνυμης κοιλάδας, του Κρισσαίου Πεδίου και αποτελεί την προς τα Νότια απόληξη του φημισμένου Δελφικού τοπίου.

Νέα σχετικά πόλη η Ιτέα , αφού ιδρύθηκε το 1830, μπόρεσε χάρη σε μια σειρά ευνοϊκών συγκυριών, να εξελιχθεί γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό-διαμετακομιστικό κέντρο. Ο πληθυσμός της σήμερα φτάνει τους 9.000 κατοίκους.

Η πρόσβαση στην πόλη είναι ευχερής, τόσο από τη θάλασσα - διαθέτει καλό επιβατικό - εμπορικό λιμάνι-, όσο και από την ξηρά, καθώς συνδέεται με τις μεγάλες οδικές αρτηρίες της χώρας. Αποτελεί την έξοδο προς την θάλασσα, όχι μόνο του Νομού - επίνειο της Αμφισσας και των Δελφών-, αλλά και της Κεντρικής Ελλάδος.

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1827, στον όρμο της "Αγκάλης", όπου υπήρχε "σκάλωμα" για τα πλοία, η λεγόμενη "Σκάλα Σαλώνων", ο Φρανκ Αμπευ Αστιγξ, θερμός φιλέλληνας και αρχηγός της ελληνικής ναυτικής δύναμης, οδηγώντας το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό καράβι στην ιστορία, την "Καρτερία", τίναξε στο αέρα την τουρκική ναυαρχίδα και αποδεκάτισε τον τουρκικό στόλο. Η φοβερή ναυμαχία που τελείωσε πριν καλά-καλά αρχίσει υπήρξε σχεδόν αναίμακτη για την ελληνική μοίρα και καθοριστική για την τύχη του Αγώνα των Ελλήνων. Συνέβαλε ουσιαστικά στην αποδοχή της ιδέας του σχηματισμού κρατικού πολεμικού στόλου και σηματοδότησε την έναρξη της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.

Η Ιτέα διαθέτει άρτιο ρυμοτομικό, κατά το Ιπποδάμειο σύστημα, σχέδιο και δίνει στην πόλη και στους επισκέπτες της την αίσθηση της άνεσης και της λειτουργικότητας. Πλατείες και δεντροφυτεμένες αλέες ομορφαίνουν την πόλη και ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη βόλτα σε αυτές, στην προκυμαία και στον πανέμορφο καταπράσινο λόφο των Αγίων Αναργύρων.

Η πόλη έχει δυνατότητα να φιλοξενήσει, και φιλοξενεί, μεγάλης έκτασης διοργανώσεις, όπως ράλυ "Ακρόπολης" και "Ολύμπιον", κολυμβητικούς αγώνες διεθνούς εμβέλειας, συνέδρεια, κ.ο.κ. Ποικίλες εκδηλώσεις -αθλητικές (μπάσκετ, κολύμπι, ποδηλασία), πολιτιστικές (Ναυτική εβδομάδα, καρναβάλι, Ιτιώτικα Κούλουμα, συναυλίες)- καθόλη τη διάρκεια του έτους ψυχαγωγούν κατοίκους και επισκέπτες.

Η Ιτέα, μία σύγχρονη, ζωντανή πόλη, καλεί τον επισκέπτη να βιώσει άνετη διαμονή, ξεκούραση και να απολαύσει μαγευτικά βράδια με θέα τον Κορινθιακό Κόλπο.

Αξιοθέατα:

Στη σημερινή θέση Γ(ου)λάς Ιτέας, βρίσκονται ερείπια Υστεροελλαδικής περιόδου και θεμέλια οικιών και αντερεισμάτων, άγνωστου οικισμού.

Στα αξιοθέατα της πόλης ανήκει η εκκλησία της «Μεταμόρφωσης του Σωτήρος», της οποίας η ανέγερση άρχισε το 1890, μεγάλο έργο για τα δεδομένα όχι μόνο εκείνης της εποχής αλλά και του σήμερα, καθώς και καταφύγια, φυσικής ομορφιάς, όπως είναι ο λόφος των Αγίων Αναργύρων, ο ελαιώνας και τα νησάκια στον κόλπο της Ιτέας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διάφορες βραχονησίδες στον κόλπο της Ιτέας (Κρισσαίος) που είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταφύγια κατά τους λεγόμενους "σκοτεινούς" πρωτοβυζαντινούς αιώνες.Τα νησιά αυτά αναφέρονται από όλους σχεδόν τους περιηγητές που πέρασαν με πλοίο από την περιοχή. Το πιο απομακρυσμένο από τα επτά νησιά του κόλπου της Ιτέας , ο Αγιος Δημήτριος , ευρισκόμενο στο μέσον σχεδόν της απόστασης από τα δύο λιμάνια , Ιτέας και Γαλαξειδίου απέχει περίπου 3 ναυτικά μίλια. Εχει έκταση περίπου 4 τ.χλμ είναι ψηλό πάνω από 8 μ και τηλεφανές με ιδιόμορφο σχήμα που του έδωσε την λαϊκή ονομασία "το καπέλο του Βενιζέλου".Η επιφάνεια της βραχονησίδας είναι γεμάτη από διάσπαρτα θεμέλια σπιτιών ανάμικτα με στρώματα κεραμιδιών.Τα πιο ενδιαφέροντα κατάλοιπα βρίσκονται στην νότια πλευρά του που το μεσαίο τμήμα της έχει ολόκληρο αφαιρεθεί από ανθρώπινη παρέμβαση , δημιουργώντας έτσι μιά ορθογώνια τάφρο πλάτους 22 περίπου μ. και βάθους τουλάχιστον 5,40 μ.Πρόκειται για την υπόθεση ότι αποτελεί τμήμα λιμενικών έργων και μάλιστα νεωσοίκων για τον ελλιμενισμό τριήρεως . Ενα τέτοιο στρατιωτικό έργο θα μπορούσε να σχετιστεί με τις πολεμικές δραστηριότητες της περιοχής που προκλήθηκαν από τους Ιερούς πολέμους και να είχε σκοπό του τον έλεγχο της ακώλυτης προσέλευσης των προσκυνητών προς το ιερό των Δελφών από την θαλάσσια οδό.Ας μη ξεχνάμε ότι κύρια αφορμή των Ιερών πολέμων υπήρξε , εκτός από την καλλιέργεια Ιερών εδαφών από τους Φωκείς και η εμπόδιση των προσκυνητών να έχουν ελεύθερη πρόσβαση προς το ιερό των Δελφών.Ειδικότερα ο 4ος Ιερός πόλεμος (339-8) , που τελείωσε με την μάχη της Χαιρωνείας , αφορμήθηκε από την τείχιση και τον συνοικισμό του λιμανιού της Κίρρας , στα Ανατολικά της Ιτέας δηλ. του λιμανιού που οδηγούσε στους Δελφούς.

Στο νησάκι Άγιο Κωνσταντίνο, βρίσκεται το ομώνυμο εκκλησάκι, δρομικής κατασκευής και με μικρό καμπαναριό, δίπλα στο οποίο σύμφωνα με το "Χρονικό του Γαλαξιδίου", υπήρχε κρυφό νοσοκομείο κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και με μαρτυρία ότι σε αυτό είχε καταφύγει ο κλεφταρματολός Γιάννης Βουνιχωριώτης πληγωμένος από μια συμπλοκή στα Κιούσκια Σαλώνων, όπου τελικά εξέπνευσε. Επίσης αναφέρεται και σαν καταφύγιο το 1827 της φρεγάτας "Καρτερία". Επίσης υπήρχε κρυφό σχολιό. Σήμερα ¨ψαροκάικα μεταφέρουν τους προσκυνητές στο νησί.

Ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος είναι μικρή παλαιοβασιλική με εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογραφίες, η οποία χρονολογείται από την μετά-τουρκοκρατίας περίοδο και βρίσκεται στην ανατολικη είσοδο της Ιτέας. Κάθε Τρίτη του Πάσχα διοργανώνεται πανήγυρη.